Leefregels

Over het algemeen kun je tijdens je zwangerschap alles blijven doen wat je voorheen ook deed, zoals werk, sport, seks, autorijden, enzovoorts. Wel is het bij al je dagelijkse bezigheden belangrijk dat je goed naar je lichaam luistert tijdens je zwangerschap. Er zijn wel een aantal adviezen rondom leefregels: een samenvatting van deze adviezen kun je hieronder lezen.

Roken

Roken in de zwangerschap brengt duidelijke risico's met zich mee. Zelf roken, maar ook veelvuldig verblijf in een rokerige omgeving kan een nadelige invloed op de zwangerschap hebben. In sigaretten zitten schadelijke stoffen. Ze zorgen voor een verminderde doorbloeding van de placenta (moederkoek) en daardoor een verminderde zuurstoftoevoer naar het kind. 

Als gevolg van de verminderde doorbloeding en de afgenomen zuurstoftoevoer bestaat het risico dat je een miskraam krijgt. Ook is bewezen dat (mee)rokende moeders een verhoogde kans hebben op een te vroege bevalling, een voorliggende placenta en het loslaten van de placenta. Bovendien hebben kinderen van rokende moeders vaker een (te) laag geboortegewicht. Ze zijn daardoor meer kwetsbaar dan kinderen met een gezond geboortegewicht. Tijdens hun eerste levensjaren hebben kinderen van (mee)rokende moeders vaker ziekten aan de luchtwegen. Er zijn aanwijzingen dat wiegendood vaker voorkomt als er in de buurt van de baby wordt gerookt.

Het advies aan beide ouders luidt dan ook: stop met roken en vermijd zo veel mogelijk rokerige ruimten. Stoppen met roken is voor heel veel zwangeren erg moeilijk en lukt minderen wel. Dat is natuurlijk al erg goed (elke sigaret minder is er eentje), toch is stoppen beter dan minderen. Door volledig te stoppen met roken, voorkom je dat je terugvalt in je oude gewoonte. Wil je graag stoppen met roken maar weet je niet goed hoe, dan kun je dit altijd overleggen met de verloskundige. Informatie over roken tijdens de zwangerschap vind je onder andere op www.stivoro.nl, folder alcohol, roken, drugs en zwangerschap en folder rookvrij zwanger.

Alcohol

Gebruik van alcohol tijdens de zwangerschap kan schadelijk zijn voor het ongeboren kind. Kleine hoeveelheden alcohol (ongeveer 1-2 eenheden per dag) kunnen leiden tot een lager geboortegewicht. Omdat er geen veilige ondergrens te geven is wat betreft het gebruik van alcohol, wordt geadviseerd om vanaf de bevruchting tot en met de borstvoeding geen alcohol te gebruiken. Folder alcohol, roken, drugs en zwangerschap.

Medicijnen

Zelfmedicatie is het gebruik van medicijnen en middelen die niet door een arts of verloskundige zijn voorgeschreven (bijvoorbeeld ibuprofen, vitaminepreparaten). Als je bezig bent om zwanger te worden, of je bent al zwanger, raden we je aan om voorzichtig te zijn met deze zelfmedicatie Gebruik liefst alleen preparaten die voorgeschreven zijn (bijvoorbeeld door je huisarts) en vertel aan de medewerkers van je apotheek dat je graag zwanger wilt worden of zwanger bent. Wil je graag doorgaan met het gebruiken van bepaalde medicijnen of vitamines die je voor de zwangerschap al gebruikte, overleg dit dan met de verloskundige. Zo voorkom je dat je in de zwangerschap stoffen binnenkrijgt die schadelijk kunnen zijn voor de ontwikkeling en groei van je kindje.

Een vitamine die je zonder gevaar voor de zwangerschap kunt gebruiken, is foliumzuur. Aan vrouwen die zwanger willen worden wordt geadviseerd om foliumzuur te gebruiken tot zij tien weken zwanger zijn. Dit verkleint de kans op een baby met een open rug en open schedel. Dagelijks 1 tablet van 0,5 mg is voldoende. De foliumzuurtabletten zijn zonder recept verkrijgbaar bij de drogist of apotheek. Foliumzuur zit ook in alle multivitamines voor zwangere vrouwen.

Bij pijnklachten kun je zonder gevaar paracetamol gebruiken. Heb je chronische pijnklachten, neem dan altijd contact op met je verloskundige. Als de tandarts (of een andere arts) het noodzakelijk vindt of adviseert om verdoving te gebruiken, bestaat hier tijdens de zwangerschap geen bezwaar tegen. Vertel de arts wel dat je zwanger bent.

Drugs

Gebruik van harddrugs (amfetaminen, XTC, heroïne en cocaïne) in de zwangerschap wordt ten zeerste afgeraden. Vroeggeboorte komt vaak voor en het risico op overlijden vlak voor of vlak na de geboorte is verhoogd. Door zuurstoftekort kan bovendien groeiachterstand ontstaan. Bij heroïne en andere opiaten, bij cocaïne, amfetaminen en waarschijnlijk XTC raakt het kind verslaafd en moet het na de geboorte op de couveuseafdeling afkicken. Ook soft drugs (hasj, weed) worden in de zwangerschap ontraden, mede omdat ze tegelijk met tabak worden gebruikt.

De verloskundige vraagt in het eerste gesprek naar mogelijk drugsgebruik. Het is belangrijk dat als je drugs gebruikt, je dit aan haar vertelt. Praat er open over en wees niet bang om te vertellen wat en hoeveel je gebruikt. Samen kun je kijken welke oplossingen mogelijk zijn. Realiseer je dat de verloskundige een beroepsgeheim heeft: ze mag niets van wat je haar vertelt doorvertellen aan anderen, als je daar geen toestemming voor gegeven hebt. We moeten bij drugsgebruik extra aandacht aan de groei en ontwikkeling van je kindje besteden. Je wordt daarom indien nodig doorverwezen naar een gynaecoloog, hij/zij zal de zwangerschap dan verder begeleiden. Folder alcohol, roken, drugs en zwangerschap.

Straling

Is een röntgenonderzoek tijdens de zwangerschap noodzakelijk, vermeld dan duidelijk dat je zwanger bent. Soms kan het onderzoek uitgesteld worden tot na de bevalling. Vaak kan de baarmoeder worden afgeschermd. Het kind krijgt dan zo weinig mogelijk straling. Van beeldschermen en magnetrons is geen schadelijke invloed aangetoond.

Sporten

Pas bij sporten je tempo aan. Zwemmen, fietsen en fitness zijn sporten die je heel goed tot het einde van de zwangerschap kunt beoefenen. Duiken met zuurstofflessen mag absoluut niet meer, omdat het een aantal zeer gevaarlijke gevolgen kan hebben (bijvoorbeeld luchtbelletjes in je bloed, waardoor de zuurstoftoevoer naar de placenta wordt afgesloten). Skieën of andere sporten waarbij je langere tijd op grote hoogte (boven de 2000 meter) verblijft, wordt ook afgeraden. Op deze hoogte bevat de lucht minder zuurstof en dit zou mogelijk effect kunnen hebben op de ontwikkeling van het kindje. Sporten zoals hockey, waarbij je het risico loopt om iets tegen je buik aan te krijgen, of sporten waarbij je gemakkelijk met andere mensen botst of kunt vallen, zijn minder verstandig. Voor al deze dingen geldt: doe wat je altijd deed, maar verminder of stop wanneer je merkt dat het klachten geeft of wanneer het je meer vermoeit dan normaal. Probeer ook liever niet meer inspanning te leveren dan vóór de zwangerschap. Zorg daarnaast dat je tijdens het sporten altijd voldoende vocht binnen krijgt.

Seksualiteit

De beleving van seksualiteit tijdens de zwangerschap wisselt van vrouw tot vrouw. Sommige vrouwen voelen zich extra aantrekkelijk en hebben meer zin in vrijen dan gebruikelijk; anderen ervaren het tegenovergestelde. Vermoeidheid of misselijkheid staan soms zin in seks in de weg. Pijnlijke gespannen borsten kunnen bij seksuele opwinding nog pijnlijker worden. Er kan meer behoefte aan intimiteit en aanraking bestaan dan aan geslachtsgemeenschap. Bij een normaal verlopende zwangerschap zijn er geen geboden of verboden ten aanzien van seksualiteit. Geslachtsgemeenschap kan geen miskraam of beschadiging van het kind veroorzaken. Alleen bij bloedverlies of gebroken vliezen wordt gemeenschap afgeraden. Problemen met seksualiteit kun je altijd met de verloskundige bespreken. Dit geldt ook voor eerdere vervelende seksuele ervaringen of moeite hebben met een inwendig onderzoek. Als je dit aangeeft, houdt de verloskundige hier ook bij de bevalling rekening mee.

Werk buitenshuis

Werk buitenshuis heeft op zichzelf geen nadelige invloed op de zwangerschap. Wel kunnen bepaalde werkomstandigheden risico's voor de zwangerschap met zich meebrengen. Daarom zijn er verschillende regelingen voor zwangere en pas bevallen werkneemsters. Ze zijn onder andere vastgelegd in de Arbeidsomstandighedenwet en het Besluit zwangere werkneemsters. Werk waarin je wordt blootgesteld aan trillingen (vrachtauto's, landbouwmachines), ioniserende straling (straling van radioactieve stoffen), chemische stoffen of infectierisico's is niet bevorderlijk voor de gezondheid tijdens de zwangerschap. Dit geldt ook voor fysiek zwaar werk, zoals veelvuldig tillen, trekken, duwen of dragen. Als je met zulke werkomstandigheden te maken hebt, overleg dan met je werkgever. Deze moet het werk aanpassen en je eventueel ander werk aanbieden. Je kunt ook overleggen met de bedrijfsarts (Arbo-dienst) of inlichtingen vragen bij de arbeidsinspectie. Als je in nacht- of ploegendienst werkt, kun je aan je werkgever vragen om je werk- en rusttijden tijdens de zwangerschap aan te passen. Een zwangere heeft recht op extra pauzes en is in principe niet verplicht om te werken in een nachtdienst of om over te werken. Deze regels gelden ook voor de eerste zes maanden na de bevalling. Er zijn ook regels voor borstvoeding en werken. Als het niet mogelijk is door middel van aanpassingen je werk gezond en veilig uit te voeren, moet de werkgever je tijdelijk ander werk aanbieden.

Vakanties

Als je zwanger bent, kun je gerust op vakantie gaan. Doorgaans wordt aangeraden een vakantiebestemming te kiezen waar goede medische zorg aanwezig is, mochten zich onverhoopt problemen voordoen. In verre, tropische landen is dit niet altijd het geval. Bovendien kun je onder primitieve omstandigheden wat gemakkelijker een infectieziekte oplopen die gepaard gaat met bijvoorbeeld hoge koorts of diarree. Tegen vliegreizen bestaat uit medisch oogpunt geen bezwaar. Vliegmaatschappijen willen meestal geen zwangere vrouwen na 32-34 weken zwangerschapsduur vervoeren, omdat ze geen bevallingen in de lucht willen riskeren. Vakanties op grote hoogte worden ontraden. Door de afnemende zuurstofspanning van de lucht is er minder zuurstof beschikbaar. Het advies is om niet langdurig hoger dan 2000 meter te verblijven.

Problemen tijdens de zwangerschap

Wanneer je zwanger bent, kunnen zich ook andere problemen voordoen. Problemen op het gebied van relaties, financiën, huisvesting of werk, of negatieve (seksuele) ervaringen uit je jeugd of daarna kunnen voor spanning zorgen tijdens de zwangerschap. Praat erover met iemand die je vertrouwt, je partner, een goede vriendin of een familielid. Stel ook de verloskundige op de hoogte. Zo nodig verwijst ze je door naar een gespecialiseerde hulpverlener.

Waar moet je verder nog op letten?

Voeding in de zwangerschap

Probeer in de zwangerschap zoveel mogelijk contact met de volgende schadelijke stoffen te vermijden: verf op terpentine basis, ongediertebestrijdingsmiddelen, chemicaliën en lasergames. Van haarverf zijn tot nu toe geen schadelijke effecten bekend. Voor de zekerheid kun je beter geen soorten gebruiken waar loodhoudende oplosmiddelen in zitten.

Of een hoge omgevingstemperatuur tijdens de zwangerschap kwaad kan, is niet bekend. Mogelijk is het verstandig de eerste maanden van de zwangerschap langdurig hete baden, saunabezoek of zonnebank te vermijden. De zonnebank kan een zwangerschapsmasker (een bruine verkleuring van de gezichtshuid) veroorzaken of verergeren. Dit kan ook gebeuren door langdurig zonnen.